شيرآلات صنعتي از نظر انرژي به كار رفته جهت به كار انداختن آنها به سه دسته كلي تقسيم ميشوند:
- شيرهاي دستي
- شيرهاي با محرك الكتريكي، پنوماتيكي و يا هيدروليكي
- شيرهاي اتوماتيك يا خودكار
شيرهاي دستی
به شيرهايي كه در آنها گشتاور مورد نياز براي راه اندازی شير توسط اپراتور انسانی تامين ميشود شير دستي مـيگوينـد. ايـن شـيرها عمدتا براي قطع و وصل جريان، كنترل دبی یا حجم سیال و انحراف جريان به كار ميروند. شيرهايي كه براي قطع و وصل جريان بـه كـار مـيرونـد مجاز نيستند براي كنترل جريان نيز به كار روند ولي شيرهاي كنترل با در نظر گرفتن مساله ايجاد افت فشار زيادتر مجاز بـه اسـتفاده براي قطع و وصل هستند.
شيرهاي دستي، بر حسب نوع حركت قطعه متحرك در داخل شير به چهار گروه تقسيم ميشوند :
الف- شيرهاي انسداد محوري: در اين نوع شيرها جهت حركت قطعه متحرك موازي جهت جريـان اسـت. شـيرهاي بـشقابي و پيستوني از شيرهاي متداول انسداد محوري هستند.
فهرست مطالب
ب- شيرهاي كشويي:
قطعه متحرك همانند دريچه اي عمل كرده كه در جهت عمود بر جريان حركت است. شيرهاي دروازهاي از نوع شيرهاي كشويي هستند.
ج- شيرهاي گردان:
قطعه متحرك را يك توپي يا صفحه ديسك تشكيل ميدهد كه اين قطعه با چرخش حول محور ساقه شير، باعث قطع جريان ميشود. شيرهاي توپي، بشقابي و پروانه اي ( شیر پروانه ای فلنج دار، شیر پروانه ای ویفری اهرمی، شیر پروانه ای ویفری گیربکس دار ) از شيرهاي متداول گردان هستند
د- شيرهاي بدنه انعطافي:
در اين نوع شير قطعه متحرك با خم كردن بدنه انعطافي شير باعث قطع جريان ميشود. از شـيرهاي متداول اين طبقه ميتوان شيرهاي فشردني و شيرهاي ديافراگمي را نام برد.
براي انتخاب نوع شيرهاي دستي توجه به دو عامل روش تنظيم جريان توسط قطعه متحرك (ديـسك) و نحـوه عبـور جريـان از درون شير ضروري است. شيرهايي كه براي قطع و وصل جريان به كار ميروند در صورت بازشدگي كامل، افت فشار نا چيزي دارند و جريان به صورت مستقيم از درون شير عبور ميكند. شيرهاي انسداد محوري به خاطر پر پيچ و خم بودن مسير جريان داراي افت فشار بالايي بوده و كمتر بـه منظـور قطـع و وصـل استفاده ميشوند. شيرهاي كنترل بده براي تنظيم مقدار جريان به كار ميروند. شيرهاي انـسداد محـوري بـراي ايـن منظـور مناسـبند زيـرا مقـدار بازشدگي دهانه شير را ميتوان متناسب با حجم دبی مورد نظر تنظيم كرد. شيرهاي گردان و نيز بدنـه انعطـافي از مكـانيزم كنتـرل جريـان خوبي برخوردارند. اما كنترل در محدوده معيني از دهانه شير صورت ميپذيرد. شير دروازهاي كه در آن ديسك دايرهاي در درون نشيمن دايرهاي شير ميلغزد، به دليل ايجاد تلاطم و خلاء زايي به ويژه در زمـاني كه شير در حال بسته شدن باشد براي كنترل جريان به كار نميرود.
شيرهاي با محرك الكتريكي، پنوماتيكي و هيدروليكي
شيرهاي با محرك الكتريكي (شيرهاي برقي) و شيرهاي پنوماتيكي و هيدروليكي، شيرهايي ميباشند كه بـراي بـهكـار انـداختن آنها، انرژي توسط نيروي انسان تامين نشده و انرژي از خارج سامانه اعمال ميشود
شيرهاي اتوماتيك
شیر های خودکار یا اتوماتیک شيرهايي ميباشند كه براي عملكرد آنها انرژي لازم از خود سامانه (مانند انرژي موجود در خطوط لوله انتقال سیال) تامين ميشود. مانند شيرهاي فشارشكن میراب ، شيرهاي يك طرفه (دریچه ای ی، فنردار و … )، شيرهاي كنترل سطح آب در مخازن و غيره.
ايـن شـيرها خـود بـه دو گـروه تقـسيم ميشوند كه عبارتند از:
الف – شيرهايي كه انرژي سامانه مستقيما به شير وارد ميشود تا عمل مورد نظر را انجام بدهد مانند شيرهاي يك طرفه معمولي، شيرهاي شناور (فلوتر) كوچك و غيره.
ب – شيرهايي كه انرژي سامانه به طور مستقيم براي به كار انداختن شير كافي نيست و در نتيجه از سامانه پيلـوت بـراي تقويـت نيروي مورد نياز شير استفاده ميشود. در اين شيرها سامانه پيلوت مانند مغز شير عمل ميكند و شير اصلي از فرمانهـايي كـه از سامانه پيلوت صادر ميشود، تبعيت ميكند، مانند شيرهاي فشارشكن، شيرهاي اطمينان پيلوتدار و شيرهاي كنترل سطح آب در مخازن.
